The impact of American and Russian Cosmism on the representation of space exploration in 20th century American and Soviet space art

The aim of this dissertation is to explore and compare the impact of Russian and American Cosmism on the representation of space exploration in selected 20th century American and Soviet space art works in the context of both nations’ culture and literature of the period. The source material are 200 works of American (100) and Soviet (100) space art (1944-1991) which become subject to visual content analysis whose purpose is to examine the relation between the chief assumptions of Russian and American Cosmism and the image of space exploration constructed by American and Soviet artists. The research results obtained from the study have suggested that while the investigated representation of space exploration in the Soviet works can reflect approximately 70% of primary assumptions of Russian Cosmism, its depiction in the U.S. images seems to conceptualize approximately 80% of American Cosmism’s chief tenets.Celem monografii jest analiza wpływu idei rosyjskiego i amerykańskiego kosmizmu na obraz podboju kosmosu w wybranych dziełach XX-wiecznej amerykańskiej i radzieckiej sztuki kosmicznej w ich kontekście kulturowym i literackim. Materiałem źródłowym jest 200 dzieł amerykańskiej i radzieckiej sztuki kosmicznej (1944-1991), poddanych analizie treści wizualnej mającej na celu zbadanie relacji między głównymi założeniami rosyjskiego i amerykańskiego kosmizmu a wizerunkiem podboju kosmosu skonstruowanym przez amerykańskich i radzieckich artystów. Badanie wykazało, że w reprezentacji eksploracji kosmosu w amerykańskich dziełach można zaobserwować wpływ około 80% głównych założeń amerykańskiego kosmizmu, takich jak mit amerykańskiego pogranicza, ideologia Boskiego Przeznaczenia, Efekt Nadwidzenia, nostalgia za programem Apollo, paradygmat von Brauna lub projekt SETI. Tymczasem obraz podboju kosmosu w radzieckiej sztuce może odzwierciedlać około 70% podstawowych założeń rosyjskiego kosmizmu, w szczególności elementy koncepcji „zwykłego czynu” Fiodorowa, rosyjskiej duszy Bierdiajewa, kosmicznego entuzjazmu, społecznego techno-utopianizmu czy też „szturmu nieba”

Relics of the unseen presence? Evocations of Native American Indian heritage and western-hero road poems in Bruce Baillie’s "Mass for the Dakota Sioux" and "Quixote"

In this paper I discuss the ways in which Bruce Baillie’s "Mass for the Dakota Sioux" (1964) and "Quixote" (1965) evoke Native American Indian heritage and western-hero road poems by challenging the concept of the American landscape and incorporating conventions traditionally associated with cinéma pur, cinéma vérité, and the city symphony. Both pictures, seen as largely ambiguous and ironic travelogue forms, expose their audiences to “the sheer beauty of the phenomenal world” (Sitney 2002: 182) and nurture nostalgic feelings for the lost indigenous civilizations, while simultaneously reinforcing the image of an American conquistador, hence creating a strong sense of dialectical tension. Moreover, albeit differing in a specific use of imagery and editing, the films rely on dense, collage-like and often superimposed images, which clearly contribute to the complexity of mood conveyed on screen and emphasize the striking conceptual contrast between white American and Indian culture. Taking such an assumption, I argue that although frequently referred to as epic road poems obliquely critical of the U.S. westward expansion and manifest destiny, the analyzed works’ use of plot reduction, observational and documentary style as well as kinaesthetic visual modes and rhythmic editing derive primarily from the cinéma pur’s camerawork, the cinéma vérité’s superstructure, and the city symphony’s spatial arrangement of urban environments. Such multifaceted inspirations do not only diversify "Mass"’ and "Quixote"’s non-narrative aesthetics, but also help document an intriguing psychogeography of the 1960s American landscapes, thus making a valuable contribution to the history of experimental filmmaking dealing with Native American Indian heritage

Space exploration in 20th century American and Soviet literature and art

Wydział AnglistykiCelem niniejszej rozprawy doktorskiej jest zbadanie i porównanie wpływu idei rosyjskiego i amerykańskiego kosmizmu na obraz podboju kosmosu w wybranych dziełach XX-wiecznej amerykańskiej i radzieckiej sztuki kosmicznej w ich kontekście kulturowym i literackim. Materiałem źródłowym jest 200 dzieł amerykańskiej i radzieckiej sztuki kosmicznej (1944-1991), które poddane są analizie treści wizualnej mającej na celu zbadanie relacji między głównymi założeniami rosyjskiego i amerykańskiego kosmizmu a wizerunkiem podboju kosmosu skonstruowanym przez amerykańskich i radzieckich artystów. Praca składa się z czterech rozdziałów. Rozdział pierwszy podejmuje próbę zdefiniowania i przedstawienia wiodących teorii rosyjskiego kosmizmu, w tym poglądów na temat jego wpływu na rozwój radzieckiego programu kosmicznego oraz wybrane aspekty kultury związanej z eksploracją kosmosu w Rosji i ZSRR. W rozdziale drugim zareprezentowane są główne założenia amerykańskiego kosmizmu, zaproponowanego przez Harrisona (2013) i będącego rozszerzeniem koncepcji etosu kosmicznego Harrisa (1992) oraz jego wpływ na wybrane aspekty XX-wiecznej kultury amerykańskiej związanej z podbojem kosmosu. Rozdział trzeci omawia historię i cechy gatunkowe amerykańskiej i radzieckiej sztuki kosmicznej w szerokim kontekście kulturowym i literackim epoki oraz w perspektywie najważniejszych osiągnięć programu kosmicznego obu krajów. Rozdział czwarty przedstawia główne założenia metodologii badawczej wykorzystanej w rozprawie oraz rezultaty analizy amerykańskiej i radzieckiej sztuki kosmicznej w kontekście postawionej tezy.The aim of this dissertation is to explore and compare the impact of Russian and American Cosmism on the representation of space exploration in selected 20th century American and Soviet space art works in the context of both nations’ culture and literature of the period. The source material are 200 works of American (100) and Soviet (100) space art (1944-1991) which become subject to visual content analysis whose purpose is to examine the relation between the chief assumptions of Russian and American Cosmism and the image of space exploration constructed by American and Soviet artists. The dissertation consists of four chapters. Chapter 1 attempts to define and present various views on Russian Cosmism, including its impact on the development of Soviet cosmonautics and space age ideology as well as selected aspects of 20th century culture related to or depicting the space programme’s ventures. Chapter 2 presents the core premises of the concept of Harrison's American Cosmism (2013), an extension of Harris's space ethos (1992), and discusses its impact on selected aspects of 20th century U.S. culture surrounding the national space efforts. Chapter 3 outlines the history and the principal generic characteristics of American and Soviet space art in the context of 20th century culture, literature as well as the major trends in space research and exploration pursued by both nations. Chapter 4 presents the primary assumptions of the research methodology utilized in the analysis and the chief research results of the study of American and Russian space art regarding the main thesis of this work

The Outlaw Machine, the Monstrous Outsider and Motorcycle Fetishists: Challenging Rebellion, Mobility and Masculinity in Kenneth Anger’s "Scorpio Rising" and Steven Spielberg’s "Duel"

The paper analyzes the ways in which Kenneth Anger’s Scorpio Rising (1963) and Steven Spielberg’s Duel (1971) draw on and challenge selected road movie conventions by adhering to the genre’s traditional reliance on cultural critique revolving around the themes of rebellion, transgression and roguery. In particular, the films seem to confront the classic road movie format through their adoption of nomadic narrative structure and engagement in a mockery of subversion where the focus on social critique is intertwined with a deep sense of alienation and existential loss “laden with psychological confusion and wayward angst” (Laderman 83). Following this trend, Spielberg’s film simultaneously depoliticizes the genre and maintains the tension between rebellion and tradition where the former shifts away from the conflict with conformist society to masculine anxiety, represented by middle class, bourgeois and capitalist values, the protagonist’s loss of innocence in the film’s finale, and the act of roguery itself. Meanwhile, Anger’s poetic take on the outlaw biker culture, burgeoning homosexuality, myth and ritual, and violence and death culture approaches the question of roguery by undermining the image of a dominant hypermasculinity with an ironic commentary on sacrilegious and sadomasochistic practices and initiation rites in the gay community. Moreover, both Duel’s demonization of the truck, seen as “an indictment of machines” or the mechanization of life (Spielberg qtd. in Crawley 26), and Scorpio Rising’s (homo)eroticization of a motorcycle posit elements of social critique, disobedience and nonconformity within a cynical and existential framework, hence merging the road movie’s traditional discourse with auteurism and modernism

Windshield tourism, popular culture and the architecture of (auto)mobility: Las Vegas in VR and 360 drive videos

Although Hollywood’s fascination with Las Vegas goes back to the 1940s, there are no accounts on how the Sin City links to the recent proliferation of scenic drive videos and windshield tourism that stems from filming urban locations. To fill this gap, I discuss how virtual windshield tourism in three distinct VR and 360 videos affects YouTube users’ experience of Las Vegas and their perception of American popular culture under the post-digital conditions. Ever since the then controversial publication of Learning from Las Vegas (1972), which provocatively brought the vulgar gaze into view and privileged the Strip commercial vernacular architecture seen through the car’s windshield, the Las Vegas cityscape has become more orientated to the low in film and media. Similarly, the examined authorless VR drive videos strongly articulate YouTube’s popular, amateur and participatory culture, lack much aesthetic value and continue the long-established tradition of road and auto-tourism, turning on-site visitors into virtual tourists. With the windshield acting as the central framing device, users’ response to Las Vegas is informed by the aesthetics of American popular culture and mediated through voyeurism and the conflict between the virtual and the real, which celebrates the quotidian and ways of direct seeing. While Hollywood presents Las Vegas as an embodiment of the American dream, VR videos render it a more desolate, ephemeral and disembodied environment, in which dwellers and dwellings engage with banal, shallow, de-humanized and distracting objects, buildings and advertisements and individual affects merge with macro ideological, political, economic and commercial pressures

The impact of American and Russian Cosmism on the representation of space exploration in 20th century American and Soviet space art

The aim of this dissertation is to explore and compare the impact of Russian and American Cosmism on the representation of space exploration in selected 20th century American and Soviet space art works in the context of both nations’ culture and literature of the period. The source material are 200 works of American (100) and Soviet (100) space art (1944-1991) which become subject to visual content analysis whose purpose is to examine the relation between the chief assumptions of Russian and American Cosmism and the image of space exploration constructed by American and Soviet artists. The research results obtained from the study have suggested that while the investigated representation of space exploration in the Soviet works can reflect approximately 70% of primary assumptions of Russian Cosmism, its depiction in the U.S. images seems to conceptualize approximately 80% of American Cosmism’s chief tenets.Celem monografii jest analiza wpływu idei rosyjskiego i amerykańskiego kosmizmu na obraz podboju kosmosu w wybranych dziełach XX-wiecznej amerykańskiej i radzieckiej sztuki kosmicznej w ich kontekście kulturowym i literackim. Materiałem źródłowym jest 200 dzieł amerykańskiej i radzieckiej sztuki kosmicznej (1944-1991), poddanych analizie treści wizualnej mającej na celu zbadanie relacji między głównymi założeniami rosyjskiego i amerykańskiego kosmizmu a wizerunkiem podboju kosmosu skonstruowanym przez amerykańskich i radzieckich artystów. Badanie wykazało, że w reprezentacji eksploracji kosmosu w amerykańskich dziełach można zaobserwować wpływ około 80% głównych założeń amerykańskiego kosmizmu, takich jak mit amerykańskiego pogranicza, ideologia Boskiego Przeznaczenia, Efekt Nadwidzenia, nostalgia za programem Apollo, paradygmat von Brauna lub projekt SETI. Tymczasem obraz podboju kosmosu w radzieckiej sztuce może odzwierciedlać około 70% podstawowych założeń rosyjskiego kosmizmu, w szczególności elementy koncepcji „zwykłego czynu” Fiodorowa, rosyjskiej duszy Bierdiajewa, kosmicznego entuzjazmu, społecznego techno-utopianizmu czy też „szturmu nieba”

Seeing with a Filmmaker’s Eyes: Glimpses of Mobilized Landscapes in Stan Brakhage’s The Wonder Ring (1955) and Visions in Meditation #2: Mesa Verde (1989)

Mignięcia ruchomych krajobrazów w The Wonder Ring (1955) i Visions in Meditation #2: Mesa Verde (1989) Stana Brakhage’a Przedmiotem artykułu jest próba analizy reprezentacji amerykańskiego krajobrazu w filmach eksperymentalnych Stana Brakhage’a The Wonder Ring (1955) i Visions in Meditation #2: Mesa Verde (1989), przedstawionego za pomocą wybranych konwencji gatunków filmowych obejmujących phantom ride, symfonię miejską i film drogi. Analiza materiału filmowego autorstwa Brakhage’a pod względem wspomnianych cech gatunkowych może prowadzić do wniosku, że stosowany przez reżysera niekonwencjonalny montaż, ruchy kamerą i długie ujęcia mają na celu przywołanie zniekształconego doświadczenia czuciowej i kontemplacyjnej podróży poprzez wyeksponowanie dynamiki między mobilnym spojrzeniem wirtualnym (“mobilized virtual gaze”; Friedberg 1993) ze strony widza a mijanymi obiektami obserwowanymi z perspektywy pojazdu. W szczególności, dzięki wykorzystaniu takich technik jak kamerowanie “z ręki”, supernałożenie, dynamiczny “fast cutting”, obiektyw anamorficzny czy też wielokrotna ekspozycja, oba filmy zdają się kwestionować panoramiczną percepcję i wyidealizowany obraz amerykańskiego krajobrazu, nierozłącznie związanego z koncepcją naturalnej i technologicznej wzniosłości (natural/ technological sublime).In this paper I present various ways in which Stan Brakhage’s The Wonder Ring (1955) and Visions in Meditation #2: Mesa Verde (1989) tend to challenge the concept of American landscape by means of cinematic conventions traditionally associated with phantom rides, city symphonies and contemporary road movies. It seems that Brakhage’s works do not only employ non-standard editing, camera movement and extended shot to reproduce a continuous flow of motion, but they also exploit the dynamics between the spectactor’s “mobilized virtual gaze” (Friedberg, Window 2) and passing views by evoking a distorted experience of sensational and meditative voyages, hence questioning panoramic perception and an idealized image of American (film) landscape intrinsically bound with the natural and technological sublime. Particularly, both films draw on rapid handheld camerawork, superimpositions, anamorphic lens, bright or dim exposures, fades, odd angles, softened focus and other techniques to defamiliarize and objectify the protagonist’s journey and thus document Brakhage’s perception and extra-objective reality.

Pędząca powolność: neomodernistyczna estetyka kontemplacyjnego i wzniosłego kina w trylogii Qatsi Godfrey’a Reggio

The article analyzes the various ways in which Godfrey Reggio’s experimental documentary films, Koyaanisqatsi (1982), Powaqqatsi (1988) and Naqoyqatsi (2002), tend to incorporate narrative and visual conventions traditionally associated with neo-modern aesthetics of slow and sublime cinema. The former concept, defined as a “varied strain of austere minimalist cinema” (Romney 2010) and characterized by the frequent use of “long takes, de-centred and understated modes of storytelling, and a pronounced emphasis on quietude and the everyday” (Flanagan 2008), is often seen as a creative evolution of Schrader’s transcendental style or, more generally, neo-modernist trends in contemporary cinematography. Although predominantly analyzed through the lens of some common stylistic tropes of the genre’s mainstream works, its scope and framework has been recently broadened to encompass post-1960 experimental and avant-garde as well as realistic documentary films, which often emphasize contemplative rather than slow aspects of the projected scenes (Tuttle 2012). Taking this as a point of departure, I argue that the Qatsi trilogy, despite being classified as largely atypical slow films, relies on a set of conventions which draw both on the stylistic excess of non-verbal sublime cinema (Thompson 1977; Bagatavicius 2015) and on some formal devices of contemplative cinema, including slowness, duration, anti-narrative or Bazinian Realism. In particular, the images’ evocative oscillation between nostalgic neo-modernist natural and technological sublime might stem from its employment of extended shot duration subjected to slow motion as well as panoramic, accelerated and long panning shots enhanced by the atmospheric scores of Philip Glass.Przedmiotem artykułu jest próba przedstawienia i analizy wybranych środków artystycznych wykorzystanych w eksperymentalnych filmach dokumentalnych Godfrey’a Reggio, Koyaanisqatsi (1982), Powaqqatsi (1988) i Naqoyqatsi (2002), tradycyjnie związanych z estetyką tzw. kina wolnego (slow cinema) oraz wzniosłego (sublime cinema). Nurt slow-kina, definiowany jako “różnorodny gatunek ascetycznego kina minimalistycznego” (Romney 2010) i charakteryzujący się częstym użyciem “długich ujęć, zredukowanych i powściągliwych modułów narracji, oraz ekspozycją ciszy i codzienności” (Flanagan 2008), jest często postrzegany jako kreatywna ewolucja stylu transcendentalnego Schradera lub, szerzej, tendencji neomodernistycznych we współczesnej kinematografii (Syska 2014). Chociaż atrybuty tejże stylistyki analizowane jest głównie w dziełach wiodących przedstawicieli gatunku, takich jak Tarkowski, Bergman, Bresson, Antonioni czy też Sokurow, ich obecność dostrzegana jest również w eksperymentalnym, awangardowym oraz realistycznym filmie dokumentalnym (Flanagan 2012), który w większym stopniu kładzie nacisk na kontemplacyjne aniżeli wolne aspekty ukazywanych scen i motywów (Tuttle 2012). Tymczasem analiza materiału filmowego autorstwa Reggio pod względem ww. cech gatunkowych może prowadzić do wniosku, iż trylogia Qatsi, będąca atypowym przykładem slow-kina, dosyć wyraźnie wykorzystuje konwencje oparte zarówno na stylistycznym nadmiarze wzniosłego kina niewerbalnego (Thompson 1977; Bagatavicius 2015), jak i walorach kina kontemplacyjnego, takich jak spowolnione tempo, trwanie, anty-narracja czy też realizm typu Bazinowskiego